วัณโรคเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศไทย ทั้งวัณโรคทั่วไป วัณโรคและเอดส์ วัณโรคดื้อยาหลายขนาน ทั้งนี้เพื่อฟื้นฟูร่างกาย ผู้ป่วยวัณโรคให้มีสุขภาพแข็งแรง การเสริมสร้างภูมิต้านทานร่างกายจึงเป็นสิ่งสำคัญ จากข้อมูลพบว่า ผู้ป่วยวัณโรคปอดจะมีน้ำหนักตัวลดลงอย่างรวดเร็ว 3 – 5 กิโลกรัม ภายในระยะเวลา 2 สัปดาห์ สาเหตุเกิดจากการเบื่ออาหาร ต่อมรับรสผิดปกติ มีเสมหะ ไอ เหนื่อย รวมทั้งดื่มน้ำมากเกินไปทำให้อิ่มน้ำ ผลข้างเคียงจากการรับประทานยา ทำให้ผู้ป่วยเกิดภาวะทุพโภชนาการ ร่างกายขาดสารอาหาร ส่งผลให้อาการของโรคและอาการแพ้ยารุนแรงมากขึ้น ผู้ป่วยจึงควรเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ โดยอาหารที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยวัณโรคปอด คือ อาหารที่ให้พลังงานสูงมีโปรตีนสูง นอกจากนี้ควรแบ่งมื้ออาหารเป็นมื้อเล็ก 5 -6 มื้อ/วัน เนื่องจากผู้ป่วยอาจทานอาหารได้น้อยหรือทานไม่หมด และควรรับประทานยาตามคำแนะนำ ของแพทย์อย่างเคร่งครัด
การรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ตามหลักโภชนาการเพื่อให้ได้รับสารอาหารครบถ้วนนั้น ผู้ป่วยวัณโรคปอดควรเลือกรับประทานอาหารในหมู่ต่างๆ ดังนี้
หมู่ที่ 1 เนื้อสัตว์ต่างๆ นม ไข่ เต้าหู้ เพราะร่างกายต้องการโปรตีน ในการฟื้นฟูเสริมสร้างภูมิต้านทาน
หมู่ที่ 2 ข้าว แป้ง ข้าวโพด เผือก มัน ฟักทอง น้ำตาล ควรเลือกเป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่ขัดสี เช่นข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท เพราะมีวิตามินบีสูงช่วยลดอาการชาปลายมือปลายเท้าและเพิ่มความอยากอาหาร
หมู่ที่ 3 หมู่ที่ 4 ผักและผลไม้ต่างๆ ควรเลือกรับประทานให้หลากหลาย เพื่อให้ได้รับสารอาหารต่างๆ ตลอดจนเสริมสร้างภูมิต้านทาน ป้องกันการติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ
หมู่ที่ 5 น้ำมัน ไขมันจากพืชและสัตว์ เป็นสารอาหารที่ให้พลังงานสูง สร้างความอบอุ่นแก่ร่างกาย ควรเลือกบริโภคน้ำมันที่มีกรดไขมันดี เช่น น้ำมันรำข้าว น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันข้าวโพด
สำหรับอาหารที่ผู้ป่วยวัณโรคปอด ควรงดและหลีกเลี่ยง คือ อาหารประเภท ของทอด ของมัน กะทิ น้ำมันที่มีกรดไขมันอิ่มตัวสูง อาทิ น้ำมันจากสัตว์ น้ำมันปาล์ม น้ำมันมะพร้าว อาหารที่มีแก๊สสูง เช่น ของดอง ถั่ว น้ำอัดลม เครื่องดื่ม ที่มีแอลกอฮอล์ อาหารที่มีกลิ่นแรง และอาหารสำเร็จรูป เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป หากผู้ป่วยวัณโรคปอดสามารถปฏิบัติตนโดยรับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์จากคำแนะนำต่างๆเหล่านี้ และรับประทานยาตามแพทย์สั่ง อย่างสม่ำเสมอ จะทำให้ร่างกายสามารถฟื้นฟูจากโรคที่เป็นอยู่ ส่งผลให้มีสุขภาพแข็งแรงอีกด้วย
สำนักสารนิเทศ กระทรวงสาธารณสุข