หญ้าฮี๋ยุ่ม หรือหญ้ารีแพร์ ยังคงเป็นสมุนไพรบำรุงสตรีที่ได้รับความนิยมอย่างมากมาย ด้วยสรรพคุณของหญ้ารีแพร์ที่ช่วยกระชับช่องคลอด คืนความสาวให้คุณผู้หญิงด้วยวิธีธรรมชาติ ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจที่บรรดาสาวน้อยสาวใหญ่จะเทใจมาทางสมุนไพรไทยอย่างหญ้ารีแพร์มากกว่าไปสนใจในเทคโนโลยีที่สามารถกระชับช่องคลอดได้เช่นกัน
แต่อย่างไรก็ดี ก่อนจะใช้สมุนไพรใด ๆ ก็ตาม เราควรศึกษาข้อมูลสมุนไพรชนิดนั้น ๆ ให้ดีก่อน อย่างหญ้าฮี๋ยุ่มหรือหญ้ารีแพร์นี้ก็ไม่ต่างกันค่ะ ลองมาดูกันว่า วิธีใช้หญ้ารีแพร์ให้เห็นผลและปลอดภัยควรต้องทำอย่างไร พร้อมกันนั้นเราก็จะพาทุกคนไปเจาะลึกสรรพคุณของหญ้าฮี๋ยุ่มให้รู้ซึ้งถึงประโยชน์ของสมุนไพรตัวนี้อย่างจริงจังด้วย
หญ้ารีแพร์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Centotheca lappacea (L.) Desv. โดยหญ้ารีแพร์เป็นพืชในวงศ์ Poaceae ซึ่งจัดอยู่ในพืชตระกูลไผ่ ส่วนชื่อภาษาอังกฤษของหญ้ารีแพร์ก็คือ Barbed grass ซึ่งในบ้านเรานั้น หญ้ารีแพร์เป็นชื่อที่ถูกขัดเกลามาเพื่อให้ออกสื่อได้สะดวกยิ่งขึ้น เพราะจริง ๆ แล้ว หญ้า Barbed grass หรือหญ้ารีแพร์ มีชื่อตามท้องถิ่นว่าหญ้าฮี๋ยุ่ม ซึ่งชาวบ้านเรียกสมุนไพรชนิดนี้ว่าหญ้าฮี๋ยุ่มกันมายาวนาน โดยเรียกชื่อตามสรรพคุณของตัวสมุนไพรนั่นเอง
ทั้งนี้หญ้ารีแพร์เป็นสมุนไพรที่ปลูกได้ทุกภาคของประเทศไทย แต่จะพบหญ้ารีแพร์ได้มากในพื้นที่ป่าเบญจพรรณและป่าดิบชื้น หรือบริเวณที่ราบเชิงเขา หรือบนภูเขาสูง แถบภาคอีสานซะส่วนใหญ่
หญ้ารีแพร์ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์เป็นอย่างไร
หญ้ารีแพร์เป็นพืชล้มลุกตระกูลเดียวกับพืชตระกูลไผ่ ลักษณะของหญ้ารีแพร์จึงมีลำต้นเป็นข้อปล้องทรงกลมขนาดเล็ก ลำต้นสูงประมาณ 30-70 เซนติเมตร รอบ ๆ ลำต้นของหญ้ารีแพร์จะถูกหุ้มด้วยกาบใบ มีสีเขียวอมม่วง ลำต้นไม่มีแก่น ด้วยลักษณะนี้ลำต้นของหญ้าฮี๋ยุ่มจึงค่อนข้างอ่อนและหักง่าย แต่ถึงอย่างนั้นตัวลำต้นก็มีความเหนียว ชนิดที่ดึงให้ขาดด้วยมือก็ยาก และตรงโคนต้นสามารถแตกหน่อเป็นต้นใหม่หรือขยายเป็นกอใหญ่ได้
ส่วนใบของหญ้ารีแพร์เป็นใบเลี้ยงเดี่ยว แทงใบออกเป็นใบเดี่ยวชัดเจน ลักษณะของใบจะเรียงเยื้องสลับกันตามความสูงของลำต้น ตัวใบมีกาบใบสีเขียวอมม่วง ก้านใบสั้นติดกับกาบใบ ส่วนลิ้นใบเป็นแผ่นบาง ๆ ออกสีน้ำตาล อยู่ติดกับโคนก้านใบ แผ่นใบมีรูปหอกกว้างประมาณ 1.5-3 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5-20 เซนติเมตร โคนใบสอบ ปลายใบแหลม แผ่นใบเรียบเป็นสีเขียวเข้ม ขอบใบโค้งเป็นลูกคลื่นขวางเข้าหากลางใบ แผ่นใบมีเส้นใบเป็นริ้วเล็กจำนวนมากตามแนวยาวของใบ
ทั้งนี้หญ้ารีแพร์ก็มีดอกเหมือนกันนะคะ โดยลักษณะของดอกหญ้ารีแพร์จะเป็นช่อแขนงคล้ายกับช่อของดอกหญ้าชนิดอื่น ๆ ความยาวของดอกประมาณ 15-45 เซนติเมตร ประกอบด้วยดอกช่อและดอกย่อยกว่า 10-30 ดอก โดยประมาณ ส่วนของดอกย่อยจะมีก้านดอกสั้น ๆ และมีเมล็ดหญ้ารีแพร์ลักษณะรียาว ความกว้างของเมล็ดค่อนข้างจิ๋วเพียง 2-3 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 4-6 มิลลิเมตรเท่านั้น เมล็ดในช่วงที่ยังไม่โตเต็มที่จะมีสีออกเขียว ถ้าเมล็ดแก่แล้วสีจะออกเหลือง ๆ
สรรพคุณของหญ้าฮี๋ยุ่มนั้นก็แปลกันตรง ๆ ตัวตามภาษาอีสานว่า สมุนไพรช่วยกระชับ รัด หรือทำให้แน่นขึ้น เจาะกันชัด ๆ ถึงสรรพคุณช่วยรีแพร์ความสาวคืนสู่ผู้หญิงทุกคนได้อย่างเห็นผลจริง ซึ่งเราจะมาไล่เรียงให้เห็นกันชัดขึ้นค่ะว่า สรรพคุณของหญ้ารีแพร์จริง ๆ แล้วเป็นอย่างไร
- หญ้ารีแพร์ช่วยกระชับช่องคลอด
สารสำคัญที่พบในหญ้ารีแพร์หรือหญ้าฮี๋ยุ่มคือสารซิลิกา (Silica) ซึ่งเป็นสารตั้งต้นของคอลลาเจนและน้ำไขข้อในร่างกาย มีคุณสมบัติเด่นตรงช่วยบำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่งเต่งตึง ในอดีตจึงนำหญ้าฮี๋ยุ่มมาบำรุงสตรีหลังคลอด เพื่อให้แผลที่ปากช่องคลอดกระชับตัวได้ดีขึ้น ฟื้นตัวได้ไวด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านมาอย่างยาวนาน
- ช่วยให้มดลูกเข้าอู่
สรรพคุณของหญ้ารีแพร์ที่เป็นตัวชูโรงอีกอย่างคือสรรพคุณด้านการช่วยให้มดลูกเข้าอู่ อีกทั้งยังช่วยให้ผิวพรรณสตรีเปล่งปลั่ง โดยมีการศึกษาที่ค้นพบว่า ในพืชตระกูลไผ่มีสารพิเศษที่มีคุณสมบัติช่วยเพิ่มการสร้างเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน (Connective Tissue) สามารถเพิ่มความยืดหยุ่นในเซลล์ผิวหนังได้ เพิ่มน้ำเมือกให้สตรีมีการหล่อลื่นได้ดี ในระยะหลัง ๆ จึงมีการสกัดสารพิเศษตัวนี้ออกมาใช้เป็นส่วนผสมของเวชสำอางหลายชนิด โดยให้ชื่อสารสกัดตัวนี้ว่า แบมบู ซิลิกา (Bamboo Silica)
- บำรุงกำลังหลังคลอดบุตร
สารสำคัญที่มีอยู่ในหญ้ารีแพร์ไม่ได้ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นได้เท่านั้น แต่ยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ช่วยส่งเสริมการสร้างคอลลาเจนให้ร่างกาย หญ้ารีแพร์จึงถูกนำมาปรุงเป็นยาบำรุงกำลังสตรีหลังคลอดบุตร เพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกระดูกและเนื้อเยื่อ ช่วยลดการอักเสบที่เกิดขึ้นในร่างกาย อีกทั้งหญ้าฮี๋ยุ่มยังมีสรรพคุณช่วยลดไข้ ต้านการติดเชื้อของแผล และช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายได้อีกด้วย
- หญ้ารีแพร์ สรรพคุณดีต่อหญิงวัยทอง
ไม่เพียงแต่ช่วยกระชับช่องคลอดเท่านั้น แต่การศึกษาต่างประเทศยังพบว่า สารแบมบู ซิลิกา มีคุณสมบัติช่วยบำรุงความแข็งแรงของเส้นเอ็น ข้อ และกระดูกได้ ดังนั้นหญ้าฮี๋ยุ่มจึงเป็นสมุนไพรที่ดีสำหรับสตรีวัยหมดประจำเดือน ซึ่งร่างกายจะสร้างคอลลาเจนได้ลดลง ส่งผลให้เสี่ยงต่อโรคข้อเข่าเสื่อม หรือโรคกระดูกเสื่อมได้
- หญ้าฮี๋ยุ่ม บำรุงผิวพรรณก็ดี
เนื่องจากในหญ้ารีแพร์มีสารสำคัญที่ช่วยเพิ่มการสร้างเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน และช่วยเพิ่มน้ำไขข้อกระดูก สรรพคุณตัวนี้จึงมีดีต่อเซลล์ผิวหนังของเรามาก และไม่ว่าจะเป็นอวัยวะใดก็ตามที่ต้องการความยืดหยุ่นแข็งแรง สารแบมบู ซิลิกา ในหญ้ารีแพร์ก็ช่วยเสริมความแข็งแรงของเซลล์ในอวัยวะนั้น ๆ ได้ โดยเฉพาะในด้านความเปล่งปลั่งสดใสของผิวพรรณและสรรพคุณช่วยชะลอวัย บอกเลยว่าหญ้าฮี๋ยุ่มก็ไม่ธรรมดานะจ๊ะ
- หญ้ารีแพร์ สรรพคุณดีต่อเพศชายไม่น้อย
หลายคนอาจคิดว่าหญ้ารีแพร์เกิดมาเพื่อผู้หญิงเท่านั้น แต่จริง ๆ แล้วสรรพคุณของหญ้ารีแพร์ก็มีดีต่อสุขภาพท่านชายเช่นเดียวกันค่ะ โดยหญ้ารีแพร์มีคุณสมบัติช่วยสมานแผลให้หายเร็ว แผลแห้งเร็ว และยังช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้เซลล์ผิวไม่แห้งแตกง่าย ผิวพรรณดูมีสุขภาพดีในแบบแมน ๆ ด้วยหญ้ารีแพร์กันได้เลยค่ะหนุ่ม ๆ
- บรรเทาอาการริดสีดวงทวาร
อย่างที่บอกว่าหญ้ารีแพร์มีสรรพคุณช่วยสมานแผล ดังนั้นแผลที่เกิดจากริดสีดวงทวารก็สามารถบรรเทาความรุนแรงของบาดแผลได้ทั้งในเพศชายและเพศหญิงทุกช่วงวัย
หญ้ารีแพร์ ใช้อย่างไรให้ได้ผล
วิธีใช้หญ้ารีแพร์ที่ปลอดภัยและเห็นผลนั้น ทาง ภญ.สุภาภรณ์ ปิติพร ผู้เชี่ยวชาญด้านวิชาการหญ้ารีแพร์ รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร ได้เปิดเผยว่า การใช้หญ้ารีแพร์โดยวิธีการรมควันเฉพาะจุดจะช่วยลดการอักเสบ บวม สมานแผล ช่วยให้มดลูกเข้าอู่ และช่วยกระชับช่องคลอด ซึ่งสามารถทำได้ 2 วิธี คือ
1. การรมแห้งจากไอร้อนของควันร้อนของหญ้ารีแพร์
วิธีใช้ก็คือ ให้นำหญ้ารีแพร์ (ถอนมาทั้งราก) อายุประมาณ 3-4 เดือน ไปตากแดดประมาณ 1 วัน (หญ้าแดดเดียว) เพื่อหญ้าจะยังไม่แห้งสนิทดี จากนั้นนำมาเผารวมกับไม้ผุจนเกิดควัน เมื่อเกิดควันขึ้นแล้วจึงนำมาวางใต้เก้าอี้ที่เจาะรูไว้ เพื่อให้ควันผ่านขึ้นมาบริเวณปากช่องคลอด ทั้งนี้ การอบควันลักษณะนี้ต้องระวังไม่ให้ควันร้อนเกินไป
2. การรมเปียกจากไอน้ำร้อนของการต้มหญ้ารีแพร์
การใช้ไอน้ำร้อนรม สามารถทำได้โดยการต้มหญ้ารีแพร์แบบสดหรือแห้งก็ได้ในหม้อ แล้วใช้ผ้าขนหนูพันหม้อไว้เพื่อกักเก็บความร้อน จากนั้นยกมาวางใต้เก้าอี้ที่เจาะรูไว้ เพื่อให้ไอร้อนจากการรมควันผ่านขึ้นมาได้ หรือจะอบในกระโจมแบบซาวน่าก็ได้
ทั้งนี้การรมหญ้ารีแพร์ ทั้งแบบควันและไอน้ำ ควรนั่งนานประมาณ 30-45 นาที วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ต่อเนื่องกันเป็นเวลา 7-10 วัน โดยแนะนำให้สตรีหลังคลอดบุตรได้ 1-2 วัน และไม่อยู่ในสภาวะร่างกายอ่อนเพลียจนเกินไป สามารถใช้หญ้ารีแพร์เพื่อบำรุงร่างกายหลังคลอดได้
ส่วนสาว ๆ ที่มีความประสงค์อยากกระชับผิวพรรณและจุดนั้นด้วยหญ้ารีแพร์ ก็สามารถเข้ารับการรมแห้งหรือรมเปียกได้เช่นกัน
นอกจากนี้ยังสามารถนำหญ้ารีแพร์ไปต้มอาบ อบผิว และดื่มเป็นชาบำรุงร่างกาย หรือจิ้มกินกับน้ำพริก ก็ช่วยในเรื่องการบำรุงร่างกายและข้อเอ็น บำรุงเลือดลมไหลเวียนดี ลดการอักเสบ และชุ่มชื่นคอได้ โดยหากจะดื่มเป็นชาก็ให้นำใบหญ้าไปขยี้กับน้ำร้อน หรือต้มแล้วคั้นแต่น้ำดื่ม แต่ควรเลือกใช้หญ้ารีแพร์จากแหล่งที่น่าเชื่อถือ มีสุขอนามัยที่ดี มีความสะอาดที่เพียงพอด้วยนะคะ
อย่างไรก็ดีในผู้หญิงหลังคลอดที่ต้องการให้มดลูกเข้าอู่ไว อยากให้แผลหลังคลอดแห้งเร็ว ๆ และอยากกระชับพื้นที่สงวนให้ฟิต & เฟิร์ม วิธีรมควันเฉพาะจุดจะให้ผลดีกว่าการนำหญ้ารีแพร์มาต้มดื่มนะคะ
เตือนกันอีกครั้งว่าการใช้หญ้ารีแพร์ให้ถูกต้องควรต้องผ่านการอบหรือใช้ความร้อนตามข้อมูลที่บอกข้างต้น และไม่ควรนำหญ้ารีแพร์สด ๆ หรือคั้นน้ำหญ้ารีแพร์สด ๆ มาใช้กับช่องคลอด เพราะอาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องคลอดได้นะคะ
นอกจากนี้ข้อควรระวังในการใช้หญ้ารีแพร์อีกอย่างก็คือ การเลือกใช้ตัวก่อความร้อนที่ไม่ก่อให้เกิดเพลิงลุกไหม้ โดยควรเลือกใช้ไม้ผุจะดีกว่าไม้ใหม่ ที่สำคัญหญ้ารีแพร์ที่นำมาใช้จะต้องมีอายุมากกว่า 45 วัน มีลักษณะเป็นหญ้าแดดเดียว ซึ่งเวลาอบนั้นควรอบครั้งละประมาณ 15 นาที
อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้ไม่ควรสูดดมไอควันจากหญ้ารีแพร์โดยตรง เพราะควันจากการเผาไหม้อาจจะมีส่วนทำให้เกิดฝุ่นหินเกาะปอดได้ ฉะนั้นควรต้องระวังถึงจุดนี้กันด้วย และที่สำคัญก็คือ ไม่ควรทำการอบควันหรืออบไอน้ำในพื้นที่ปิดที่ไม่มีช่องระบายอากาศ เพราะเสี่ยงต่อการขาดอากาศหายใจเสียชีวิตได้
ขอขอบคุณข้อมูจาก
กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข
พืชเกษตร