หลังจากโควิด 19 สายพันธุ์โอมิครอน (Omicron) แพร่ระบาด ก็ทำให้เกิดความกังวลว่า การฉีดวัคซีนป้องกันโควิด 19 ในทั้งยี่ห้อเดียวกันและสูตรไขว้ จะสามารถรับมือต่อสายพันธุ์โอมิครอนที่แพร่กระจายได้เร็วมาก-น้อยแค่ไหน และผู้ที่ฉีดวัคซีน 2 เข็มไปแล้วจะยังมีภูมิคุ้มกันเหลืออยู่เท่าไรเมื่อเวลาผ่านไปสักระยะหนึ่ง
ด้วยเหตุนี้ ทางกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข จึงได้ทำการทดสอบภูมิคุ้มกันของวัคซีนต่อไวรัสสายพันธุ์เดลตาและโอมิครอน หลังฉีดวัคซีนมาแล้ว 2 สัปดาห์ ซึ่งเป็นช่วงที่ภูมิคุ้มกันขึ้นมากพอ โดยทดสอบจากวัคซีนที่ใช้ในประเทศไทย 8 สูตร ทั้งหมด 3 ยี่ห้อ คือ ซิโนแวค แอสตร้าเซนเนก้า และไฟเซอร์ ได้ผลการทดสอบต่อไปนี้
สูตรฉีดวัคซีน 2 เข็ม
1. ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า (SV+AZ)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 201.90
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 11.63
เท่ากับว่า ภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน ลดลง 17.35 เท่า
2. แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า (AZ+AZ)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 226.90
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 23.81
เท่ากับว่า ภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 9.53 เท่า
3. ไฟเซอร์ + ไฟเซอร์ (PF+PF)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 189.40
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 19.17
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 9.88 เท่า
4. ซิโนแวค + ไฟเซอร์ (SV+PF)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 581.10
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 21.70
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 26.77 เท่า
5. แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ (AZ+PF)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 388.20
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 21.21
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 18.3 เท่า
สูตรฉีดวัคซีน 3 เข็ม
1. ซิโนแวค + ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า (SV+SV+AZ)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 368.10
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 71.64
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 5.14 เท่า
2. ซิโนแวค + ซิโนแวค + ไฟเซอร์ (SV+SV+PF)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 729.30
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 282.50
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 2.58 เท่า
3. แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ (AZ+AZ+PF)
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตา 691.10
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอน 229.90
เท่ากับว่าภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอนลดลง 3.10 เท่า
สรุป ! สูตรไหนป้องกันเดลตา-โอมิครอนได้ดีที่สุด
สูตรวัคซีนที่มีภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์เดลตามากที่สุด ตามผลการทดสอบ คือ
- ซิโนแวค + ซิโนแวค + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 729.30
- แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 691.10
- ซิโนแวค + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 581.10
- แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 388.20
- ซิโนแวค + ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 368.10
- แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 226.90
- ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 201.90
- ไฟเซอร์ + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อเดลตา 189.40
สูตรวัคซีนที่มีภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอมิครอนมากที่สุด ตามผลการทดสอบ คือ
- ซิโนแวค + ซิโนแวค + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 282.50
- แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 229.90
- ซิโนแวค + ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 71.64
- แอสตร้าเซนเนก้า + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 23.81
- ซิโนแวค + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 21.70
- แอสตร้าเซนเนก้า + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 21.21
- ไฟเซอร์ + ไฟเซอร์ : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 19.17
- ซิโนแวค + แอสตร้าเซนเนก้า : ระดับภูมิคุ้มกันต่อโอมิครอน 11.63
จากผลการทดสอบจะเห็นได้ว่า วัคซีนทุกสูตรรับมือสายพันธุ์เดลตาได้ค่อนข้างดี
แต่ประสิทธิภาพลดลง 2-26 เท่า เมื่อเจอกับสายพันธุ์โอมิครอน
ซึ่งอาจเป็นเพราะโอมิครอนสามารถหลบวัคซีนได้ดีกว่าเดลตา
อย่างไรก็ตาม การฉีดวัคซีน 2 เข็ม
ไม่ว่าจะสูตรไหนยังสามารถป้องกันอาการรุนแรงและเสียชีวิตได้
ขณะที่การฉีดวัคซีนเข็ม 3 เป็นบูสเตอร์โดส
จะยิ่งทำให้ค่าภูมิคุ้มกันสูงขึ้นอย่างมาก จึงช่วยลดการติดเชื้อ แพร่เชื้อ
และลดอาการเจ็บป่วยรุนแรงรวมทั้งลดอัตราการเสียชีวิตได้มากขึ้น