ซึ่งเมื่อเธอเติบโตได้ไม่กี่ปี พ่อกับแม่ก็ย้ายรกรากมาขายแรงงานแลกเงิน ทำงานก่อสร้างใน จ.เชียงใหม่ อาศัยในเพิงพักคนงานที่สร้างด้วยสังกะสีรอบด้าน เธอเปิดใจกับทีมข่าวฯ ถึงเรื่องราวทุกข์โศกจากการไร้สัญชาติไทย ที่ไม่เคยลบได้จากความทรงจำ
ชีวิตขาดโอกาส ตั้งแต่การเข้าชั้นอนุบาล
“หนูใช้ชีวิตลำบากมาตั้งแต่ตอนเป็นเด็ก เข้าเรียนอนุบาลก็ไม่ได้ เพราะไม่มีเอกสารอะไรเลย ทำให้สมัครเรียนไม่ได้ จึงทำให้หนูไม่เคยมีโอกาสได้เรียนอนุบาล เรียนแค่ ป.หนึ่ง เพียงหนึ่งเทอม แล้วขึ้น ป.สองเลย เพราะอายุมากกว่าเด็กปกติแล้ว เป็นภาพที่จำฝังใจ รู้สึกว่าอยากเรียนมากๆ ตอนเห็นเพื่อนๆ ที่อายุเท่ากันได้เรียนหนังสือกัน ได้ใส่ชุดนักเรียน ได้ไปโรงเรียน” เธอย้อนเล่าช่วงชีวิตในวัยเด็กแต่ถือว่าเธอโชคดีเมื่อย้ายมาเรียน จ.เชียงใหม่ ก็มีครูไทยคนหนึ่งช่วยให้เข้าเรียนโรงเรียนได้ แต่ก็พบอุปสรรคปิดกั้นโอกาส เพราะไม่สามารถกู้เรียนเหมือนคนอื่น แต่ด้วยความไม่ย่อท้อต่อชะตาชีวิต เธอทำงานในวันเสาร์-วันอาทิตย์ ส่งตัวเองเรียน และขอทุนการศึกษา ตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาจนเรียนจบระดับปริญญาตรี จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ด้วยเกรด 3.58 คณะบริหารธุรกิจ สาขาบัญชี ได้เกียรตินิยมอันดับหนึ่งเหรียญเงิน
2 สิ่งสำคัญ ต้องพกติดตัว ยามออกพื้นที่ข้ามจังหวัด
การไร้สัญชาติ มีข้อจำกัดกับการใช้ชีวิตในหลายมิติ การมีตัวตนในสังคมไทยจะต้องไปติดต่อที่อำเภอ เพื่อขอบัตรสีชมพู หรือบัตรประจำตัวคนซึ่งไม่มีสัญชาติไทย และหากต้องเดินทางออกนอกพื้นที่จังหวัดของตัวเอง ก็ต้องมีหนังสืออนุญาตให้ออกนอกเขตควบคุมเป็นการชั่วคราว เธอบอกกับทีมข่าวฯ ถึงขั้นตอนการขอหนังสืออนุญาตออกนอกเขตควบคุมเพื่อมาเรียนที่เชียงใหม่ว่า ทุกปีต้องกลับมาขออนุญาตที่ อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน“ต้องไปติดต่อทำเรื่อง 1-2 วัน ก่อนเดินทางออกนอกจังหวัดแม่ฮ่องสอน ส่วนการขอออกมาเรียนที่เชียงใหม่ จะมีเอกสารให้เซ็น มีระยะเวลา 1 ปี ปิดเทอมก็ต้องกลับมาขอใหม่ทุกปี หากต้องการไปจังหวัดอื่น ก็ต้องกลับไปขอเอกสารออกนอกพื้นที่จาก จ.แม่ฮ่องสอน ก่อน หากไม่ขอ เจอตำรวจขอตรวจ ก็จะถูกส่งกลับแม่ฮ่องสอน”
ยกเลิกสัญญาจ้าง หมดโอกาสทำงานบริษัทยักษ์ใหญ่
ด้านการสมัครเข้าทำงานก็มีข้อจำกัด ไม่สามารถไปสมัครกับบริษัทที่ใหญ่โตได้ เพราะไม่มีนโยบายรับคนไร้สัญชาติเข้าทำงาน ซึ่งเธอจำเหตุการณ์นั้นได้ดี เมื่อครั้งจบการฝึกงาน ผู้ตรวจสอบบัญชี แล้วสอบเข้าทำงานต่อได้ โดยผ่านการสอบทุกอย่างแล้ว แต่เมื่อบริษัทมาตรวจเอกสารแล้วรู้ว่าไม่มีสัญชาติไทย บริษัทก็ขอยกเลิกสัญญาจ้างงานที่ตกลงกันไว้แล้ว โดยให้เหตุผลว่า บริษัทต้องถูกตรวจสอบจากหน่วยงานภาครัฐ การไร้สัญชาติไทยทำให้ไม่สามารถเข้าไปสู่ในระบบของบริษัทได้“เสียใจ แต่ก็เตรียมใจไว้ส่วนหนึ่งแล้ว เพราะมันคงยาก กับการที่จะได้มีโอกาสทำงานในบริษัทใหญ่ๆ” เธอกล่าวด้วยน้ำเสียงเศร้า
แต่เธอก็มีความโชคดีอีกครั้ง เมื่อได้รับโอกาสเข้าทำงานตำแหน่ง พนง.บัญชี ของห้างหุ้นส่วนหนึ่งใน จ.เชียงใหม่ ทั้งๆ ที่ไร้สัญชาติ บรรยากาศการทำงานดูแลกันดุจคนในครอบครัว โดยไม่ได้สนใจว่าเธอจะมีสัญชาติไทยหรือไม่ ซึ่งบุคคลที่ยื่นโอกาส เป็นบุคคลเดียวกันกับที่ให้ความช่วยเหลือเธอมาตั้งแต่ตอนเรียนหนังสือ เมื่อเรียนจบก็รับเข้าทำงาน เงินเดือนตามวุฒิ ป.ตรี คือ 15,000 บาท
ในชีวิตการทำงาน นอกจากต้องกลับไปขอใบอนุญาตออกนอกพื้นที่จากจังหวัดแม่ฮ่องสอนเพื่อมาทำงานที่เชียงใหม่ทุกปีแล้ว ยังต้องขอใบอนุญาตทำงานจากกรมการจัดหางาน จ.เชียงใหม่ ซึ่งมีอายุ 2 ปี แต่ในระหว่างนี้ก็ต้องไปรายงานตัวกับกรมการจัดหางาน จ.เชียงใหม่ ทุกๆ 6 เดือนด้วย และการจะมีสมุดบัญชีธนาคารนั้น เธอบอกว่าเป็นเรื่องที่ค่อนข้างยากมาก เพราะต้องใช้เอกสาร ทั้งใบอนุญาตออกนอกพื้นที่ และใบอนุญาตทำงาน ซึ่งถ้าไม่มีก็ต้องให้นายจ้างมารับรอง
หมดสิทธิ์ชิงทุนเรียนต่างประเทศ ป่วยรักษาฟรีในจังหวัด บัตรสีชมพูเท่านั้น
กรณีหากเกิดการเจ็บไข้ได้ป่วยล่ะ ต้องทำอย่างไร... เธอตอบคำถามนี้กับทีมข่าวฯ ว่า คนไร้สัญชาติเช่นเธอ ไม่มีสิทธิ์รักษาเหมือนคนอื่นๆ ต้องจ่ายเงินเองทั้งหมด แต่ตอนนี้นับว่าโชคดีที่มีสิทธิ์บัตรทอง 99 สามารถรักษาฟรีได้ แต่ต้องกลับมารักษาในจังหวัดที่มีชื่อตามบัตรสีชมพูเท่านั้น“หากป่วย และไม่อยากเสียเงิน ก็ต้องนั่งรถกลับมารักษาที่ จ. แม่ฮ่องสอน การไม่มีสัญชาติทำให้หนูต้องสูญเสียย่า เพราะย่าไม่มีสัญชาติ และกำลังจะสิ้นใจ เขาจึงไม่อยากให้อยู่ รพ.ต่อ อยากให้กลับมาสิ้นใจที่บ้านมากกว่า”
นอกจากนี้ การไร้สัญชาติไทยยังทำให้ชีวิตเธอขาดโอกาสดีๆ ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด นั่นคือ ไม่สามารถขอทุนการศึกษาเกี่ยวกับการไปเรียนต่างประเทศได้ ซึ่งเป็นทุนที่ให้ไปศึกษา หรืออบรมระยะสั้นๆ เช่น แลกเปลี่ยน 1 ปี หรือไปดูงานในต่างประเทศ ซึ่งเธอบอกกับทีมข่าวฯ ว่า เป็นสิ่งที่น่าเสียดายที่สุดในชีวิต
ความหวังเดียวของคนไม่มีสัญชาติ คือ การได้สัญชาติไทย
กับความพยายามในการขอสัญชาติไทย ตั้งแต่ปี 2556 จากการแนะนำของกำนัน และอาจารย์ตอนเรียนมหาวิทยาลัย เธอรีบติดต่อกรอกเอกสาร ตรวจลายนิ้วมือ ยื่นคำร้องไว้ที่ จ.แม่ฮ่องสอน โดยมีเลข 13 หลักที่ขึ้นต้นด้วยเลข 6 ซึ่งถือว่าอยู่ในกระบวนการที่ขึ้นทะเบียนไว้แล้ว จนถึงวันนี้ผ่านมาเกือบ 6 ปี ยังไม่มีวี่แววว่าจะได้สัญชาติไทยหรือไม่ ถึงเธอรู้สึกท้อมากๆ แต่ก็เข้าใจกระบวนการว่ามันยาก และต้องใช้เวลา เหตุเพราะเธอไม่มีใบแจ้งเกิดด้วยข่าวจาก : ไทยรัฐออนไลน์
